Een van de meest gestelde vragen tijdens de zwangerschap betreft de mogelijkheden tot pijnstilling bij de bevalling. Het is goed om je voor te bereiden, samen met je zorgverlener, de verloskundige en/of gynaecoloog, zodat je weet welke mogelijkheden er zijn op de plaats waar je gaat bevallen. Deze blog gaat over de medicamenteuze behandelingen van pijn.
Pijn bij de bevalling, ofwel ‘baringspijn’, is natuurlijk van alle tijden. Lange tijd was het niet mogelijk om de baringspijn goed te verminderen, en er bestond ook lang veel weerstand tegen pijnbestrijding van baringspijn. De bijbelse tekst „met smart zult gij kinderen baren" ligt waarschijnlijk ten grondslag aan onze terughoudende opstelling over pijnbestrijding tijdens een bevalling. Dat was immers de straf die Eva ontving na het eten van de verboden vrucht. Pas toen in 1853 koningin Victoria in Engeland beviel met chloroform- anesthesie, nam deze weerstand geleidelijk aan af.
Baringspijn is een acute, hevige pijn in de buik en/of rug die optreedt ten gevolge van de weeën en die meestal toeneemt tijdens de ontsluitingsfase. De beleving van baringspijn is erg verschillend tussen vrouwen en kan ook per bevalling verschillen.
Welke mogelijkheden zijn er in Nederland op het gebied van pijnstilling?
De mogelijkheden voor pijnstilling bij de bevalling zijn divers en kunnen verschillen van de locatie waar je bevalt. Informeer dus goed bij je zorgverlener welke mogelijkheden er zijn op de plaats waar jij gaat bevallen.
Epiduraal analgesie, ‘een ruggenprik’
Een ruggenprik is het meest effectief om de baringspijn weg te nemen. Deze vorm van pijnstilling kan alleen worden toegepast in een ziekenhuis en wordt ‘gezet’ door een anesthesist en dient onder bewaking van moeder en kind plaats te vinden. De pijn is (nagenoeg) weg, maar wel is er een kans op een langere uitdrijvingsduur (persen), een grotere kans op een vaginale kunstverlossing (bijvoorbeeld een vacuüm pompverlossing), een verhoogde kans op een (tijdelijke) lage bloeddruk en urineretentie (dat je tijdelijk niet goed zelf kan plassen). Ook is er kans op een temperatuurstijging waardoor het voor de zorgverlener soms moeilijk is om een infectie bij de baby uit te sluiten en er een kans is dat je baby langer in het ziekenhuis moet blijven om gecontroleerd te worden (24-48 uur).
Opiaten
Een alternatief voor een ruggenprik kan een intramusculaire injectie van bijvoorbeeld morfine of pethidine zijn (in de spier). Dit is vaak eenmalig en wordt beschouwd als een suboptimale vorm van pijnstilling ten opzichte van een ruggenprik. Het is makkelijk toe te dienen onder supervisie van een arts en kan dus snel plaatsvinden. De intensiteit van de pijn zal gedurende enkele uren afnemen, maar is niet geheel weg. Ook kun je er tijdelijk wat suf van worden, wat door sommige vrouwen als fijn wordt ervaren omdat het wat ontspanning geeft. Anderen geven juist weer een gevoel van duizeligheid en/of misselijkheid.
In de laatste 10 jaar is in Nederland remifentanyl als pijnstiller bij de bevalling geïntroduceerd, wat via een infuus kan worden toegediend en valt onder patiënt gecontroleerde pijnstilling. Dit betekent dat als je pijn hebt, je zelf op een knop kan drukken waardoor er een dosis via het infuus wordt toegediend. Het is kortwerkend, dus de meeste vrouwen drukken op de knop aan het begin van een wee, waarmee dan ook weer de intensiteit van de pijn zal afnemen. Ook deze vorm van pijnstilling dient plaats te vinden onder ‘bewaking’, waarbij dan de ademhaling, zuurstofgehalte, bloeddruk en hartfrequentie in de gaten worden gehouden.
Entonox, ‘lachgas’
De laatste jaren is ook entonox meer populair geworden als pijnstiller bij de bevalling. Dit wordt toegediend via een kapje op de neus en mond, als je aangeeft pijn te hebben. Ook hiervoor geldt dat het een pijnstillend effect zal hebben, maar de pijn zal niet helemaal weg zijn.
Welke andere mogelijkheden zijn er om om te gaan met baringspijn?
Uiteraard beslis je als vrouw zelf of je behoefte hebt aan pijnstilling, jij bent immers de enige die ervaart wat je voelt. En dat hoeft niet altijd een medicamenteuze vorm van pijnstilling te zijn. Veel vrouwen hebben baat bij wisselen van baringshouding, bewegen, douchen, in bad gaan, massages, yoga etc. Met name de beleving van pijn of omgang met pijn wordt hierdoor beïnvloed.
Zorg in ieder geval dat je goed bent voorbereid! Meer informatie kun je vinden op de volgende websites:
Delen uit deze tekst zijn overgenomen uit de richtlijn ‘Medicamenteuze pijnbehandeling tijdens de bevalling’ van de NVOG en ‘Voorlichting over pijn en pijnbehandelingen tijdens de baring’ van de KNOV.
