Geschreven door pedagoog & voedingsdeskundige Iris Vernooij van Sterk & Zoet
Na een periode van borst- en/of kunstvoeding is het zover. Je kindje is klaar voor de eerste hapjes. Maar wanneer is je kindje klaar voor de eerste hapjes? Waar moet je op letten bij het geven van de eerste hapjes en welke hapjes geef je aan je baby? Pedagoog & kindervoedingsdeskundige Iris Vernooij vertelt er alles over in dit artikel.
Wanneer begin je met de eerste hapjes?
Er wordt veel geschreven en gezegd over wanneer het juiste moment is om te starten met de eerste hapjes. Soms lijken deze adviseren van elkaar te verschillen. Dat maakt het starten met de eerste hapjes best verwarrend. Om te bekijken wanneer jouw kindje klaar voor de eerste hapjes is kan je letten op de volgende kenmerken;
- Je kindje kan rechtop zitten zonder ondersteuning – Je kindje hoeft nog niet minutenlang rechtop te kunnen zitten, enkele seconde stabiel met het hoofd recht is voldoende.
- Er is sprake van voldoende speekselaanmaak – Je kind heeft voldoende speekselaanmaak nodig voor het kauwen en doorslikken van de voeding.
- Je kindje toont voldoende interesse in voeding - Je kindje kijkt als het ware de voeding uit je mond en steekt zelf het vuistje in de mond. Aan tafel wil je kindje graag meekijken en houd de gezinsleden die eten goed in de gaten.
Sommige kinderen zijn eerder of later toe aan vaste voeding. Deze signalen geven aan dat je kindje er mogelijk klaar voor is. Je kindje gaat dit hoogstwaarschijnlijk laten zien tussen de 4 en 6 maanden. Wel is het advies om nooit vóór 4 maanden te starten en tevens niet na 8 maanden.
Waarom begin je met de eerste hapjes?
Het doel van het eerste jaar is kennismaken met en het ontdekken van vaste voeding. Je kindje leert verschillende smaken en texturen. Tevens leert je kindje de mondspieren gebruiken en slikken. Zo is het avontuur van leren eten is niet alleen wortel leren eten maar ook leren hoelang je kindje op de wortel moet sabbelen/kauwen voordat het doorgeslikt kan worden.
Tijdens het eerste levensjaar blijft de borst- en/of kunstvoeding de belangrijkste voeding. Tot 8 maanden zijn de eerste hapjes nog van minimale hoeveelheid. Pas vanaf 8 maanden zal de borst- en/of kunstvoeding langzaam afnemen en plaatsmaken voor vaste voeding.
Evenals zijn de eerste hapjes belangrijk om voedselallergieën tegen te gaan. Zo is het aanbieden van ei, noten en pinda’s voor 8 maanden belangrijk. Heeft je kindje een verhoogde kans op een allergie, doordat hij/zij al veel last heeft van eczeem of een (koemelk)allergie of doordat één of meerdere gezinsleden een voedselallergie heeft dan is het advies om deze allergenen al voor 6 maanden aan je kindje aan te bieden.
Hoe start je met de eerste hapjes?
Start je als je kindje 4 of 5 maanden oud is dan begin je met oefenhapjes. Het doel van deze oefenhapjes is dat je kind gaat wennen aan bepaalde smaken en texturen en leert slikken. Bij oefenhapjes gaat het om kleine hoeveelheden zachte en gepureerde/geprakte groente of fruit. Je geeft dan een paar lepeltjes, als richtlijn kan je 25 gram aanhouden.
Start je als je kindje 6 maanden oud is, dan kan je kiezen voor zachte gepureerde/geprakte hapjes en/of het eten aanbieden in veilige hapklare stukken zoals omschreven in de Rapley- of Kleintjesmethode.
Hoe maak je de eerste hapjes?
Start met het aanbieden van een losse groente of fruit, denk aan avocado, banaan, pompoen, wortel of bloemkool. Kook of stoom de groente (of fruit) zacht, is de groente of fruit zacht van zichzelf zoals een banaan of avocado dan is dat uiteraard niet nodig. Prak de groente of het fruit met een vork of maal het in de keukenmachine, staafmixer of blender tot een puree. Een tip is om bij ieder hapje een paar druppels (olijf)olie toe te voegen. Zo krijgt je kindje al op jonge leeftijd voldoende vetten binnen, die onder andere nodig zijn voor de ontwikkeling van de hersenen.
Geef deze eerste groente of fruit die week meerdere keren, zo geef je je kindje de kans om hier rustig aan te wennen. Voeg de week daarna een nieuwe groente of fruit toe en bouw het zo rustig op tot je kindje verschillende groente en fruit leert eten.
Merk je dat het goed gaat, dan bouw je dit steeds verder op. Zo kan je met 6 maanden bijvoorbeeld vlees, vis en/of tofu/tempé maar ook kruiden toevoegen. Voeg je met 7 maanden graanproducten toe en kan je kindje met 8 maanden peulvruchten leren eten.
Niet alleen in voedingsmiddelen bouw je op, dit doe je ook in textuur. Bij de eerste hapjes is de textuur nog vrij glad, laat de hapjes steeds grover zodat je kindje leert kauwen en zo de mond- en kaakspieren kan ontwikkelen.
Waar moet je op letten bij het geven van de eerste hapjes?
Deze nieuwe fase met vaste voeding is leuk maar soms ook best spannend. In het eerste jaar blijft de borst en/of kunstvoeding het belangrijkste. Maar waar moet je verder nog op letten?
Je kindje krijgt hele andere voeding dan hij/zij gewend is, dat is soms best even wennen. Dat kan je ook merken aan de ontlasting. Heeft je kindje net een hapje met spinazie op? Kijk dan niet raar op als de ontlasting een groente kleur krijgt.
Niet alle voeding is geschikt voor je kindje, zo is het fijn als je kindje zo min mogelijk zout binnen krijgt. Kook of stoom groente daarom zonder zout en geef je kindje geen zoutrijke producten zoals kaas, olijven en seitan. Evenals rauwe voedingsmiddelen, zoals rauwe vis, rauw vlees, rauw ei zijn niet geschikt voor je kindje. Tevens worden leverproducten zoals smeerkaas en (lever)smeerworst voor je kindje niet adviseert. Als laatste mag je kindje tot 1 jaar ook geen honing.
Tips bij het geven van de eerste hapjes
- Begin met een kleine hoeveelheid van een paar theelepeltjes en bouw dit langzaam op. Tot 6 maanden blijft het advies van 25 gram, vanaf 6 maanden kan je dit verder opbouwen.
- Je kindje vindt de nieuwe smakelijk mogelijk niet direct lekker, dat is helemaal oke! Door de hapjes te blijven aanbieden, went je kindje aan de nieuwe smaken.
- Je hoeft niet te wachten tot het eind van de dag met het aanbieden van groente, dit kan evenals in de ochtend of middag. Juist heel fijn doordat kindjes over het algemeen minder goed eten aan eind van de dag doordat ze moe zijn.
- Kies bij voorkeur voor verse, pure en onbewerkte voedingsmiddelen zodat je kindje aan de pure smaak en textuur gaat wennen.
- Volg je kindje, let op de signalen van honger en verzadiging en volg zijn of haar tempo met het opbouwen.
- Start al op jonge leeftijd met voldoende variatie aanbieden. Probeer zoveel mogelijk verschillende groente en fruitsoorten aan te leren.
- Kies voor ingrediënten die ook de rest van het gezin eet, eet de rest van het gezin een auberginestoof, dan kan je kindje een (oefen)hapje geven van aubergine. Zo maak je het voor jezelf zo makkelijk mogelijk.
- Maak er een gezellig moment van en eet zelf mee tijdens het geven van een hapje. Je kindje leert namelijk ontzettend veel van jou het zien eten.
- Heb je twijfels of vragen? Neem dan contact op met een professional om met je mee te denken.
In het gloednieuwe kookboek Groente voor kids staan 100 gezonde, makkelijke en lekkere maaltijden met veel groente voor het hele gezin. Met een kleine aanpassing kan je namelijk zowel je baby die start met de eerste hapjes als jezelf (en alle leeftijden daartussen) voeden. Benieuwd naar dit kookboek? Je bestelt het kookboek Groene voor kids met de kortingscode; ‘negenmaanden’ nu met 10% korting.
