Het Hechtingsplan

De invloed van veilige en onveilige hechtingsfundamenten op de loop van een mensenleven

“Of we het ons nu realiseren of niet, het is onze verwonding, of hoe we ermee omgaan, die veel van ons gedrag dicteert, onze sociale gewoonten vormt en onze manier van denken over onszelf, de ander en de wereld bepaalt.” ~ Gabor Mate

Welzijn ons er al een tijd lang van bewust dat een veilige geborgen start (de eerste 1000 dagen van een mensenleven) een extreem belangrijk ingrediënt is voor een gezond psychisch fundament in elk persoon.

Geef prioriteit aan veilig hechten

We mogen een gezonde veilige hechting voor ons kind met stip op nummer 1 zetten als we de lijst van voorbereidingen op het ouderschap formuleren. En waarom is dat nou zo?

Omdat elk mens een soort van harde schijf in zichzelf meedraagt vol informatie, veel imprints werden al opgeslagen tijdens de eerste fase van ons leven. Als de eerste informatie, de eerste imprints, veel onveiligheid of voorwaardelijkheid op het ontvangen van liefde in zich draagt, dan ontstaan daar innerlijke overtuigingen die als waarheid meegenomen worden het verdere leven in.

Een voorbeeld: Als een baby niet verwacht werd of gewenst is door de ouders en de baby daardoor, al in de baarmoeder en de eerste tijd daarna stress en spanning ervaart van de moeder of de ouders, omdat het bestaan van de baby veel negativiteit of gevoelens van overbelasting in de ouders oproept, zal het kind zich ‘te veel’ gaan voelen.

Een overtuiging zou dan kunnen worden: ‘ik ben tot last’ of ‘ik ben niet welkom’ of ‘ik ben geen liefde waard’ of ‘ik moet me aanpassen en zorgen dat iedereen zich beter gaat voelen’…

Zelfs in erg jonge baby’s zien we direct al een afstemming op de moeder en ouders plaatsvinden. Als een baby voelt dat een moeder overbelast is, zal hij of zij ofwel meer huilen en onrustig zijn, ofwel juist erg stil worden en zich terugtrekken. Een stille baby is dus niet altijd per definitie een goed teken. En bij een baby die veel huilt, hebben we ook altijd te kijken naar wat er in de moeder of de ouders speelt.

Wat doet een kind, hoe werkt het onbewuste mechanisme?

Er zijn talloze manieren voor een kind om (psychisch) te overleven binnen een moeilijke situatie en relatie met de ouders, waarbinnen de mate van veilige gehechtheid, een veilige basis niet gewaarborgd is en de manier van samenzijn niet optimaal verloopt. Kortom: als de emotionele beschikbaarheid en reactie op de signalen van het kind, niet of onvoldoende aanwezig is.

Ga maar uit van het volgende principe:

Het innerlijk kind en het schaduwkind

Zo ontstaat er een innerlijk kind met een schaduwkind in zich. We dragen allemaal, iedereen zonder uitzondering, een innerlijk kind met ons mee vanbinnen. Een gedeelte daarvan is het zonnekind, wat vrij, blij en creatief in de wereld staat en een gedeelte daarvan is het schaduwkind. Dit schaduwkind is ontstaan binnen een geheel of gedeeltelijk onveilige hechtingssituatie.

Dit schaduwkind blijft, als daar geen innerlijk werk op gedaan wordt, onbewust actief gedurende het verder leven van de volwassene. Het bepaalt door welke bril het zichzelf, de ander en de wereld bekijkt. Het bepaalt bijvoorbeeld in hoge mate het zelfbeeld van waaruit iemand zich in de wereld presenteert.

In het boek Het Hechtingsplan, wordt dit verder uitgelegd en gericht op een veilig gehechte start van een mensenleven, wordt informatie aangereikt voor bewust ouderschap.

Het vliegdekschip

Hoe kan je nou aan (aanstaande) ouders in het kort uitleggen wat ouderschap in optimale vorm kan betekenen voor hun kind?
En wat kan je doen om veilige hechting te bevorderen?

De metafoor die ik altijd gebruik voor bewust ouderschap is het vliegdekschip:

• Een vliegdekschip ligt stabiel op de golven, hoe hoog de golven ook zijn;
• Je kan erop landen, in alle omstandigheden;
• Je kan ook vanaf het dek opstijgen, uitvliegen, je vleugels spreiden en het luchtruim kiezen, driedubbele salto’s maken en weer terugkeren;
• Je kan er op terugkeren met geknakte vleugels, of met de wind in de zeilen;
• Het schip kan op en neer gaan, hoog en laag gegrepen worden door de golven, maar het dek blijft recht en bereikbaar;
• Er is altijd communicatie mogelijk met de basis;
• Er is nooit niemand aanwezig;
• Als je een signaal afgeeft, zijn ze er en reageren op je signalen, ontvangen je met openheid naar al je gevoelens.

Nog een paar kennis-weetjes in een notendopje

Het onveilige hechtingsfundament kent verschillende vormen:

• De angstige gehechtheid
  Deze vorm heeft als meest voelbare effect een levenslange angst de ander te verliezen of de verbinding te verliezen. Angstige gehechtheid ontstaat meestal volgend op inadequate reactie op behoeften van de baby en het kind. Verlatingsangst kan een gevolg zijn van te veel alleen gelaten zijn of te weinig respons op uitzending van signalen ervaren te hebben. Maar ook kan iemand zich onophoudelijk verantwoordelijk voelen voor de gevoelens van anderen, anderen pleasen om de relatie te behouden en veel bevestiging zoeken van buitenaf. Zelfafwijzing is vaak actief aanwezig. ‘Als ik maar heel goed mijn best doe, de ander geef wat hij nodig heeft, dan zal ik misschien niet verlaten worden’.
   
• De vermijdende gehechtheid
  Mensen met dit fundament anticiperen als het ware op een teleurstelling wanneer ze uitreiken naar een ander, door vermijdend gedrag te vertonen, terwijl ze onbewust hunkeren naar warmte en geborgenheid.
  ‘Als ik maar niemand nodig heb, dan kan ik ook niet gekwetst worden’.
  Het spreekt voor zich dat de ervaring die opgedaan is, er één is die als kenmerk heeft dat er niet of niet liefdevol of adequaat gereageerd is op de behoeften van het kind. Bindingsangst en verlatingsangst lopen door elkaar. Vermijdende gehechtheid ontstaat ook als het kind opgroeit in een stressvolle situatie waarvoor hij als het ware psychisch wegvlucht. Eigen behoeftes waarnemen kan moeilijk zijn. Overgave binnen een liefdesrelatie is haast onmogelijk, kwetsbaarheid wordt vermeden.
   
• De gedesoriënteerde of gedesorganiseerde gehechtheid
  Dit is de meest pathologische hechtingsbasis waarbij therapie eigenlijk altijd noodzakelijk is.
  Het woord gedesoriënteerd zegt het al; in de war zijn, nooit weten waar je aan toe bent.
  De ene keer is er wel liefdevolle zorg en reactie op de behoeften van het kind en de andere keer niet. Ouders waren onvoorspelbaar. Er ontstaat een combinatie van toenadering zoeken en tegelijkertijd vermijden van intiem contact richting de ouder. De ouder wordt door het kind als bron van veiligheid én als bron van angst ervaren.
  Denk aan ouders met verslavingsproblematiek, of aan mishandelingssituaties. Denk aan de onvoorspelbaarheid en verwarring van zorg, aandacht, macht en pijn binnen misbruiksituaties, of aan situaties waarin het kind te maken heeft met ernstige psychische problematiek bij één van de ouders. Kinderen zijn voortdurend op hun hoede en moeten elk moment opnieuw de temperatuur opnemen bij de ouders. Vaak voelen ze zich verantwoordelijk en zullen ze zich aanpassen aan dat wat het moment vraagt. Soms ontstaat er verslaving aan drama. Het vermijden van imperfectie kan een issue zijn. Zelfafwijzing is vaak actief aanwezig.
  Ook bij gedesoriënteerde gehechtheid kunnen bindingsangst en verlatingsangst later hand in hand gaan. Een relatie hebben geeft een constante spanningsboog, het angstsysteem heeft een focus op bedreiging en gevaar.

Het goede nieuws is, we kunnen wat doen!

Als we ons bewust worden van ons eigen schaduwkind, ons eigen hechtingsfundament, kunnen we bewuster in het ouderschap staan. We kunnen onszelf leren managen, verantwoordelijkheid nemen voor onze gevoelens en zo zorgen dat we niet dezelfde ervaringen van onveiligheid en voorwaardelijke liefde doorgeven aan onze kinderen.

In de boeken staat dat 40-50% van de mensheid veilig gehecht is.

Maar als je om je heen kijkt en ziet hoe de wereld geregeerd wordt door schaduwkinderen, dan weet je dat dat onmogelijk waar kan zijn. Ga er maar vanuit dat 90-95 % van de mensen op deze aarde rafelrandjes heeft op het gebied van hun hechtingsfundament en geheel of gedeeltelijk onveilig gehecht is.

Waaraan herken je eigenlijk een overwegend veilig gehecht mens?
Of iemand die innerlijke groei heeft doorgemaakt en zijn of haar onveilige hechtingsfundament heeft omgezet?

Aan bijvoorbeeld een normaal gedoseerd positief zelfbeeld, hij/zij straalt vertrouwen uit in anderen, is ontspannen in ontmoetingen en open aanwezig. Hij of zij heeft veerkracht en kan omgaan met tegenslag in het leven, vecht niet tegen de stroom in en kent zelfredzaamheid maar kan ook om hulp vragen. Zelfvertrouwen is in balans en kan zichzelf emotioneel ‘dragen’. Binnen relaties is deze persoon in balans betreft geven en ontvangen. Hij of zij kan geweldloos communiceren, kent zelfreflectie, imperfectie is welkom en sorry zeggen geen probleem. Hij of zij zoekt geen bevestiging buiten zichzelf en handelt niet vanuit een tekort in zichzelf.

Kortom: het is prettig om bij zo iemand te zijn, je voelt je er fijn bij.

Nastrevenswaardig? JA!

Als veilige hechting je basis mag zijn, er liefde en vertrouwen in jou aanwezig is, dan hebben we zoveel meer kans op een fijn leven met mogelijkheden tot groei en ontwikkeling! Een bewuster leven, in verbinding met bewuste liefdevolle mensen, vreedzame mensen, die het goede voor hebben met zichzelf, hun liefdes, hun kinderen, hun vrienden en de aarde.

Wat zou deze koers onze mensheid brengen?! Hoe zou dat de ontwikkeling en het bestaan op aarde lichter kleuren en een boost de positieve richting in kunnen geven.

Wil je meer weten over veilige en onveilige hechting, coaching en therapie, ouderschap en hechting of over het maken van een hechtingsplan voor de prille start van jullie kind, ga dan naar: www.hechtingsplan.com

Je kan me ook volgen op Instagram: Hechtingsplan.